کد مطلب:29535 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:101

شناخت کُنه ذات خدا












5085. امام علی علیه السلام - خطاب به خداوند عزّوجل -: تخیّل ها از تفسیر صفاتت، درمانده شده، و خِرَدها در رسیدن به كُنهِ عظمتت ناتوان گردیده اند... و آرایه های زبان ها در برابر آن، درمانده شده اند و در این وادی، تدبیر، در ستودن های گوناگون، گم راه شده است. هر كس در این باره بیندیشد، اندیشه اش شكست می خورَد و با خِرَدی بهت زده و اندیشه ای سرگردان، باز می گردد.[1].

5086. امام علی علیه السلام: تخیّل ها از رسیدن به كُنه او، و فهم ها از دربرگرفتنِ او، و ذهن ها از تصوّر او باز داشته شده اند.[2].

5087. امام علی علیه السلام - خطاب به خدای عزّوجل -: ما كُنه عظمت تو را نمی شناسیم؛ فقط این را می دانیم كه زنده و پابرجایی، چُرت و خواب، تو را نمی گیرند، هیچ نگاهی به تو نمی افتد، و هیچ چشمی تو را درك نمی كند.[3].

5088. امام علی علیه السلام: سپاسْ خدایی را كه از آثار سلطنت و شكوهمندی كبریایش چیزهایی را آشكار ساخته كه دیدگان خِرَد را از شگفتی های قدرتش متحیّر ساخته است، و اندیشه جان ها را از شناخت حقیقت صفاتش دور نموده است.[4].

5089. امام علی علیه السلام: راه های ژرف اندیشه، در قدرت ملكوتی او متحیّر شده اند، و همه تفسیرها، در پای دستیابی به دانشش، از هم گسیخته اند، و در برابر غیبِ پوشیده اش، پرده هایی از نادیدنی ها افكنده شده است كه اوج خِرَدهای به كار رفته در كارهای ظریف، در پایین ترین حدّ آن پرده ها، درمانده شده اند.[5].

5090. امام علی علیه السلام - خطاب به خدای عزّوجل -: تو آن خدایی كه در خِرَدها جا نمی گیری تا چگونگی ات در تیررسِ تفكّر خردها قرار گیرد، و نه در تأمّل خاطره ها می گنجی تا محدود و دگرگونی پذیر باشی.[6].

5091. امام علی علیه السلام - در تنزیه خدای عزّوجل -: ذهن ها او را می شناسند، نه از روی حس، و دیده ها به او گواهی می دهند، نه با رو به رو شدن، و وَهْم ها بر او احاطه نمی یابند، بلكه برای آنها از طریق خودِ آنها تجلّی می یابد.[7].

5092. امام علی علیه السلام: خجسته است خدایی كه همّت های بلند [ هم] به او نمی رسند، و ژرف نگری های هوشمندانه، او را در نمی یابند.[8].

5093. امام علی علیه السلام - در تنزیه خدای عزّوجل -: خِرَدها، برای او حدّی نمی یابند تا مشابهی داشته باشد، و وَهْم ها، او را اندازه نمی توانند گرفت تا همانندی داشته باشد.[9].

5094. امام علی علیه السلام: سپاسْ خدایی را كه وَهْم ها جز [ شناخت] وجودش از دستیابی به او منع شده اند، و خِرَدها از تخیّل ذات او باز داشته شده اند؛ چون ذات او از تشابه و هم شكلی به دور است.[10].

5095. امام علی علیه السلام: ازلی بودن او، مانعی است برای جولان افكار، و ابدی بودن او، باز دارنده ای است برای بلندنگری خِرَدها.[11].

5096. امام علی علیه السلام: ای سؤال كننده! بنگر و از آنچه قرآن در توصیف خداوند، تو را بدان راهنمایی كرده، پیروی كن، و از نور هدایت قرآن، روشنایی گیر.

آنچه شیطان، دانش آن را بر تو لازم كرده، از آن چیزهایی است كه نه وجوب آن در قرآن آمده است و نه در سنّت پیامبرصلی الله علیه وآله، و نه در سنّت پیشوایان هدایتگر، اثری از آن دیده می شود. پس دانش آن را به خدای عزّوجل وا گذار كه این، نهایت حقّ خدا بر توست.

بدان كه راسخان در علم، كسانی هستند كه اقرار آنها به مجموعه آنچه از غیبِ پوشیده كه تفسیر آن را نمی دانند، آنان را از فرو غلتیدن در موانع نهاده شده در برابر غیب، بی نیاز می كند و خداوند متعال، اعتراف آنان را به ناتوانی از دستیابی به آنچه احاطه علمی به آن ندارند، ستوده است، و ژرف اندیشی نكردنِ آنها را در آنچه جستجو از كُنه آن را بر عهده شان نگذاشته اند، «رسوخ (استواری)»[12] نامیده است.

تو نیز به همین اندازه، بسنده كن و عظمت خدای عزّوجل را با توان عقل خود، اندازه مگیر كه از نابود شوندگان خواهی بود.

او قادری است كه اگر تخیّل ما برای درك سر حدّ قدرتش به پرواز درآیند، و اندیشه مبرّا از خطرهای وسواس، تلاش كند كه به ژرفای نادیدنی های ملكوتش برسد، و دل ها به سوی او پر كشند تا در چگونگی اوصاف او جاری شوند، و باریك اندیشی های خِرد به حوزه ای گام نهد كه پیش از دستیابی به صفات، به فكر دستیابی به دانش ذات او رسد، خداوند، همگی را باز می دارد.

آنها، چون بخواهند پرده های غیب را بدرَند و راه به ساحَت خدای عزّوجل بَرَند، با پیشانی ضربه خورده، باز می گردند و اعتراف می كنند كه با بیراهه رفتن، به كُنه معرفت او نتوان رسید و خاطره ای از حد و اندازه شكوهمندیِ عزّتش به اندیشه صاحبان خرد، خطور نخواهد كرد.[13].

5097. امام علی علیه السلام - در حكمت های منسوب به ایشان -: نهایت كار هر ژرف اندیش در شناخت خالق عزّوجل، اعتراف به ناتوانی از شناخت اوست.[14].

5098. امام علی علیه السلام - در دیوان منسوب به ایشان -:

چگونگی انسان را انسان درك نمی كند

پس چگونه است درك چگونگی خدای جبّاری كه [ جبّاریتش] قدمت دارد؟

اوست آن كه چیزها را مبتكرانه ایجاد كرد

پس چگونه آفریده نوپدید، او را درك خواهد نمود؟[15].

5099. امام علی علیه السلام: هركس در ذات خدا بیندیشد، از دین، برمی گردد و بر آن، طعن می زند.[16].

5100. امام علی علیه السلام: هركس در ذات خدا بیندیشد، از دین، برمی گردد و در آن، شك می كند.[17].

ر. ك: ص 132 (صفات ثبوتی/آشكار و نهان).









    1. مهج الدعوات: 140، بحار الأنوار: 31/243/95.
    2. التوحید: 26/70، عیون أخبار الرضا: 15/121/1، البلد الأمین: 92.
    3. نهج البلاغة: خطبه 160، جواهر المطالب: 351/1.
    4. نهج البلاغة: خطبه 195، بحار الأنوار: 15/314/77.
    5. الكافی: 1/134/1، التوحید: 3/41، بحار الأنوار: 15/269/4.
    6. نهج البلاغة: خطبه 91، التوحید: 13/54، غرر الحكم: 7559، بحار الأنوار: 17/318/77.
    7. نهج البلاغة: خطبه 185، الاحتجاج: 117/480/1، بحار الأنوار: 9/261/4.
    8. الكافی: 1/135/1، التوحید: 3/42، نهج البلاغة: خطبه 94.
    9. نهج البلاغة: خطبه 155، بحار الأنوار: 42/317/4 و 2/323/64.
    10. الكافی: 4/18/8، التوحید: 27/73، الأمالی، صدوق: 515/399.
    11. الكافی: 5/140/1، بحار الأنوار: 287/57.
    12. اشاره ای است به آیه 7 از سوره آل عمران.
    13. نهج البلاغة: خطبه 91، التوحید: 55 و 13/51، تفسیر العیّاشی: 5/163/1.
    14. شرح نهج البلاغة: 344/292/20.
    15. الدیوان المنسوب إلی الإمام علیّ: 390/518.
    16. غرر الحكم: 8487، عیون الحكم والمواعظ: 7976/449.
    17. الكافی: 4/22/8، تحف العقول: 96، غرر الحكم: 8503، بحار الأنوار: 1/285/77.